Hava yolu şirketleri iyi mi ve ne kadar kar ediyor?

Tayyare uçurmak ve ondan para kazanmak güzel bir iş modeli fakat perde arkasında oldukça karmaşık yapılar olan uçakların yakıt, bakım ve kiralama, başta olmak suretiyle oldukça çeşitli maliyetleri bulunmaktadır. Peki hava yolu şirketleri onca maliyet kaleminin olmasına karşın iyi mi karlı duruma geçiyor? Gelin mevzuya yakından bakalım.

Hava yolu işletmek ve kar etmek

Havacılık sektöründeki klişeleşmiş bir söz vardır: “Uçaklar yerdeyken para kaybettirir.” Bu söz aslen sektörde para kazanmanın temel mantığını da oluşturur: Uçağı olabildiğince havada tutmak. Yerdeki bir uçağın maliyetini hesaplamak; finansman şekli, uçtuğu rota, tipi, yolcu doluluk oranı şeklinde oldukça fazla değişkene bağlı olduğundan dolayı zor olsa gerek.

Fakat uçakların; konaklama, park, yer hizmetleri, yakıt, yağ ve harici elektrik şeklinde pek oldukça kalemde harcaması söz mevzusu olmaktadır. Şirketlerin bunca kalem içinden en oldukça harcama etmiş olduğu yer yakıt ve yağ harcamalarıdır ki toplam masrafların ortalama yüzde 35’ini oluşturur.

Hava yolu şirketleri için uçakların havada olması demek kar anlamına gelmektedir. Bu durumun sağlanması için bilhassa kısa menzilli uçuş icra eden hava yolu şirketleri (turnaround time) uçağın yere indikten sonrasında geri uçuşa verilme süresini minimum seviyede tutmaya iş yapmaktadır.

Uçağın taksi yapması, yük boşaltması, yine yüklenmesi, temizlenmesi, yakıt ve öteki lüzumlu şeylerinde sağlanması, yolcuların alınması mevzularında zaman kaybının azaltılması şeklinde işlemler minik bir detaylar şeklinde gözükse de ekonomik anlamda büyük katkıları vardır. Kazanılan her dakika firmalar için kar anlama gelir.

Bunun için firmalar bazı hususi ve garip emekler yapmaktadır. Örnek olarak düşük maliyetli hava yolu şirketi olan Rynair uçaklarındaki koltuk ceplerini kaldırma şeklinde rahat bir kararla temizlik esnasında kaybedilen zamandan tutum etmeyi başarmıştır. Böylece uçaklarını daha erken uçuşa gönderebilmiştir. Uzun menzilli uçuşlarda ise geri uçuşa verileme süresi kısa mesafeli uçuşlara nazaran daha azca ehemmiyet arz eder.

Uçakların maliyet kalemlerinden biri de bakımlarıdır. Periyodik olarak meydana getirilen planlı bakımların yanı sıra uçuşta ya da yerde yaşanmış olan bir durumdan dolayı tayyare arıza verirse gene bakıma alınır. Tayyare bakımında da temel esas uçağı olabildiğince erken uçuşa elverişli hale getirmektir. Bakım şirketleri bunu sağlamak için oldukça detaylı bakım planları yapmakta ve verimliliği arttırmaya iş yapmaktadır.

Bazı hava yolu şirketleri uçakları satın almak yerine kiralama yöntemlerini uygulamaktadır. Bu kısa vadede şirketlere kar elde eden bir durum olsa da pandemi döneminde olduğu şeklinde uçaklar yerde olmak zorundayken ciddi bir mali yük getirebilir. Ek olarak maliyetler arasına uçuş ekibi ve hava yolundaki öteki çalışanların da giderlerini ekleyelim.

Peki uçaklar havadayken iyi mi para kazanıyor?

Hava yollarının gelirleri de tıpkı giderleri şeklinde oldukça fazla değişkene bağlıdır. Bunlar; işletme tipi, uçuş rota tipi, yolcu doluluk oranı ve bilet fiyatı politikaları şeklinde değişkenleri içerdiğinden gelirleri hesaplamakta gene oldukça karmaşık bir iştir.

Hava yolu şirketinin ekonomik anlamda başarıya ulaşmış olması bir çok vakit yönetiminin kontrolü dışındadır. Bu durum gezi edecek halkın uçup uçmama sonucu ile daha oldukça ilgilidir. Halkın bu kararlarında ekonomik durum, sıhhat endişesi (korona pandemisi şeklinde) ya da terörist eylemleri peşinden oluşan korku ortamı şeklinde koşullarla direkt ilgilidir. Bu yüzden hava yolu şirketleri bazı dönemler zarar eder.

Hava yolu şirketinin karlı duruma geçebilmesi için temel mantıkla yolcu ücretleri yukarıda bahsettiğimiz maliyetleri karşılamak zorundadır. Bu durum sağlanıyorsa şirket kar ediyor anlama gelir. Fakat bu durum bahsettiğimizden oldukça öte detaylar içeriyor.

Dolayısıyla gerçek anlamda bir hava yolunun ne kadar kazandığını bilmek sadece sektördeki yönetici ve profesyonellerin işidir. 2022 yılı için bayrak taşıyıcımız THY 2,7 milyar dolar, Pegasus 431 milyon Euro net kar deklare etti.

Uçuş zamanı yakın olan biletlerin daha yüksek fiyattan satılması şeklinde işlemler de fazladan kar getirmektedir. Hava yolu işletmeciliğinde para kazanma şekillerinden biride kargo taşımaktır. Fakat kargo taşımacılığının geliri de gene oldukça fazla değişkene bağlıdır.

Hava yolu şirketleri göze çarpan onca maliyete karşın anormal şartlardan geçilen bir vakit değilse (korona pandemisi şeklinde) bir çok vakit karlı duruma geçebilmektedir. Fakat maliyetten öte işin zorluklarından biriside havacılık otoritesinin (Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü) koyduğu çeşitli kalite standartlarına ve kurallara uygun alt yapıyı oluşturmak ve bunun sürekliliğini sağlamaktır.

Hava yolu şirketlerinin birçok maliyete karşın iyi mi karlı duruma geçebildiğini anlattık. Siz bu mevzu hakkında ne düşünüyorsunuz? Görüş ve düşüncelerinizi yorumlarda bizimle paylaşabilirsiniz.